zaterdag 10 december 2011

Wat zijn nou 'Kerstballen' ....


Kerstballen,
natuurlijk spaar ik die ook :)
en heb deze week weer een paar mooie vintage kerstballen gevonden bij de kringloop..



Deze bijvoorbeeld,
die wordt op sommige blogjes 'deukballen' genoemd,
maar eigenlijk moet het een appel voorstellen waarvan een vogeltje gepikt heeft...



Ben me eens gaan verdiepen in de kerstbal,
en hij stamt  af van de al  300 jaar in gebruik zijnde heksenbal.

Spiegelend dus, omdat men vroeger geloofde dat heksen geen spiegelbeeld hadden.
Deze bal werd aan de lamp gehangen, en als er iemand binnen was
die niet weerspiegeld werd in die bal...dan was het een heks.
Ook werden ze voor het raam gehangen,
om boze geesten en ongeluk af te weren..



Voordat de glazen bal bij de rijke mensen in de 19e eeuw in opmars kwam,
hing men rode appeltjes, vergulde noten en koek in de boom,
deze vruchten en zaden zouden samen met de groenblijvende boom,
zorgen dat het leven in het nieuwe jaar zou terug komen..
Ook geknipte figuren en papieren slingers.

Vòòr de 19e eeuw was de kerstboom een zeldzaamheid  hier in Nederland.
Het gebruik komt uit Duitsland, ook de eerste glazen  kerstbal werd in Duitsland geblazen,
 en waarschijnlijk door Duitse middenstanders
b.v. banketbakkers in Amsterdam,
naar hier gebracht.



Die eerste kerstbal werd in 1831 door de heer Linder geblazen..
Hij had geen geld voor het kopen van echte appels voor in zijn boom.

Daarom blies hij een grote glazen kraal, die van binnen met een laagje lood werd bedekt.
En de eerste kerstbal was geboren !!

Loodzwaar dat wel, maar appels wegen ook zwaar...



In een catalogus uit 1831-1835 van een Duitse handelsonderneming
is er voor het eerst sprake van "glazen vruchten en noten voor in de kerstboom".

In de catalogus van 1860 is er ook sprake van echte ballen van glas.
 Deze ballen hebben dan een doorsnee van 2,5 cm tot 6 cm
en zijn verkrijgbaar in de kleuren rood, blauw, goud en zilver.

Ook begon men met het maken van sterren, klokken, dennenappels  etc,
alles van glas, wat eerst in 'natura' of als koekje in de boom gehangen werd om hem te versieren..

Het belangrijkste kerstversieringen gebied in Duitsland was  rond Lauscha..
hele gezinnen leefden van deze kerst versieringen industrie,
als werknemer in een fabriek, of in een 'aan huis' glasblazerij.
De mannen blazen, de vrouwen verzilveren en de kinderen versieren..



Een 'piek' kende men in de beginjaren van de kerstboom ook niet,
men gebruikte sterren of engeltjes.

De kerstpiek komt uit Thüringen in Duitsland.
De komst van de piek hangt samen met een nieuwe glasblaastechniek,
waardoor veel dunnere en lichtere kerstboomdecoraties gemaakt konden worden.
Die eerste ballen waren namelijk vrij zwaar.

De nieuwe techniek ontstond doordat men gas ging gebruiken.
Daardoor kon de vlam veel beter verdeeld worden
en kon men dunne kerstballen en een lichte piek blazen.



Waar ze  qua makelij vandaan komen, is dus Duitsland,
maar waarom worden ze nu in de boom gehangen?

Dat komt dus nog van die heksenballen..
Die heksenballen werden vroeger ook in verband gebracht met de "zonnewende" feesten
in de noordelijke gebieden zoals: Siberië, Noord-Canada en Groenland.

Daar geloofde men dat de Sjamaan zou verschijnen als de zon op zijn laagste punt stond.
Deze Sjamaan kon tussen hemel en aarde reizen
Die Sjamaan, vertoonde magische krachten en kon met de Goden praten,
omdat hij hallucinerende paddestoelen at.

Deze paddestoelen werden ook gegeten door de rendieren!!
Deze Sjamaan vloog dus door de lucht,
en kon via de rookkanalen bij de mensen binnen komen....


Dit vertoont toch wel erg veel gelijkenis met de kerstman...
en zelfs Sinterklaas en Zwarte Piet'...de mannen met
de zwarte gezichten zijn van het "dodenheir" ( iets met Wodan)

én het was ook de gewoonte om iets in je huis  te leggen voor die Sjamaan,
om hem gunstig te stemmen...



Het verklaart nu ook waarom de Kerstman op de Noorpool zou wonen,
Wie kent er niet de rood met witte stippen paddestoeltjes
die je in de kerstboom kan klemmen....

Dat moeten dus die hallucinerende paddestoelen voorstellen,
waardoor die Sjamaan en de rendieren door de lucht kunnen vliegen.



Dus....de glimmende kerstballen, en alle andere 'kerstattributen'...
hebben te maken met het afwenden van onheil,
en het aantrekken van voorspoed en geluk.

Pppff, het is intussen al niet meer alleen de herkomst van de kerstbal geworden,
maar ook al waar de Kerstman en Sinterklaas vandaan komen...



 Fijn weekend,
en welkom aan de nieuwe volgers...




17 opmerkingen:

  1. Superleuk om dit te lezen Marian! Vind je verzameling kerstballen erg mooi. Grappig om te lezen dat ze een appeltje voorstellen waarvan door een vogel gegeten is. Deze appeltjes heb ik volop buiten liggen en lijken er inderdaad veel op. Fijn weekend gewenst, warme groetjes Anja

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Je hebt er wel werk van gemaakt om het allemaal uit te zoeken :D
    Leuk om te lezen!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Wauw wat boeiend,toevallig heb ik vandaag wat oude zilveren deukballen gekocht,ze zijn zo mooi,echt leuk om te lezen,haha ben er van onder de indruk,je hebt hele mooie exemplaren,voor morgen een fijne zondag,lieve groetjes Musje.

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Mooie kerstballen hoor! Je hebt geluk met eht vinden ervan! Wij hebben ze nog bewaard van onze ouders!

    Fijn weekend,

    Janny

    BeantwoordenVerwijderen
  5. wat is het leuk om dit even te lezen,en nooit geweten dat de vogel hier een pseudoniem voor de deukjes zijn....Je hebt wel een hele mooie verzammeling kerstballen...Lucky...lady..
    Fijne zondag en een groetje....elly.

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Wat een mooie verzameling kerstballen.
    Wat leuk ook dat je het zo gedocumenteerd hebt! Erg interessant om te lezen.
    Fijn weekend, Evelyne

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Lieve Marian,

    Erg onderhoudend geschreven met goeie informatie! Prachtige foto's en zo breng je veel mensen op een goed idee.
    Was wat achtergeraakt met bloggen omdat vrijdag pas onze dochter Liz terugvloog naar Nederland. Veel tijd met haar besteed natuurlijk.
    Heel veel liefs,

    Mariette

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Hallo Marian,
    Wat een heerlijk verhelderend verhaal. Zo ontzettend leuk om te lezen. Je hebt echt goed uitgepakt met al deze informatie. Ik heb altijd begrepen dat het versieren van de boom een heidense achtergrond had, maar zo uitgebreid als dit, zo kende ik het niet.
    Mooie spullen heb je in die schaal liggen. Die zijn toch wel het mooiste hoor, de oudjes....
    Ik wens je een heel fijne zondag,
    Lieve groet,
    Mirjam

    BeantwoordenVerwijderen
  9. Wat leuk dat je dit hebt uitgezocht waar de kerstbsl vandaan komt.

    Je hebt prachtige oude kerstballen, mooi om te zien.

    Fijne zondag!

    Lieve groet,

    Loes

    BeantwoordenVerwijderen
  10. wauw!! wat heb ik van je uitleg gesmuld, zo leuk om te weten, dankjewel!!
    en die oude kerstballen blijven toch wel echt mijn favoriet hoor!
    gisteren waren we op een kerstmarkt waar ook echte oude kerstballen werden verkocht... 4 euro per stuk!!

    ik wens je een fijne zondag!
    lieve groetjes, Tjits

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Heel interessante lectuur. En een prachtige schaal met kerstballen.
    Groetjes en fijne zondag,
    Marian

    BeantwoordenVerwijderen
  12. ooooooooooooooh wat zijn ze MOOI! Leuk verhaal erbij ook! Nu vind ik mijn verzameling nog bijzonderder!!!

    Echt heel mooi die antiekjes, daar kun je altijd een mooi plekje voor vinden :)

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Leuk om te lezen, zo leer je nog 's wat!
    Ik heb genoten van je mooie foto's en het verhaal erbij.
    En bedankt nog voor je lieve berichtje op mijn laatste post!
    Soms heb ik ook te weinig tijd om creatief te zijn, die post waren creaties van een hele maand, het lijkt veel, maar valt reuze mee!
    Ik ben vaak nog even creatief in de late uurtjes, ben een slechte slaper en s'avonds laat krijg ik vaak de meeste ideeen!
    En dan is het ook zo lekker stil en rustig in huis, iedereen slaapt dan al :)

    Fijne week,
    liefs Michelle

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Leuk berichtje om zo te lezen, dat is niet iets wat je je zo afvraagt, dus erg leuk! Prachtige ballen en mooi gefotografeerd.
    Ik zie er altijd reuze tegenop om de kerstboom op te zetten, niet mijn favoriete bezigheid, maar andere decoraties maken en neerzetten weer des te meer.
    Groetjes,
    Alice

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Het verhaal achter de kerstballen herinner im me wel, maar leuk om het zo nog eens terug te lezen..ik vind het fascinerend hoe dingen ontstaan zijn en dan is dit ook weer zo mooi.
    Ik was je blog kwijt, alles wat ik in mijn dashboard toevoeg aan blogs, verdwijnt iedere keer..zo jammer, dus ik voeg je opnieuw toe en hoop dat het dan weer goed komt.

    Finland is idd erg mooi, we waren er 4 maanden geleden, maar Zweden vinden wij persoonlijk weer mooier...maar het is de moeite waard om eens te gaan kijken hoor, vooral lapland.

    Lieve groet,
    ♥Eefie

    BeantwoordenVerwijderen
  16. Deze post kende ik niet...en het verhaal van de kerstballen ook niet....ik ben een beetje verbaasd,want ik had een ander verhaal verwacht...zo zie je maar weer. Nu snap ik ook je opmerking bij de vogelpikbal..ik noem hem de lege mandarijnbal...

    Hoe dan ook, erggg leuk om te lezen en je hebt een ergggg leuke verzameling kerstballen.

    groetjesss



    Nelleke

    BeantwoordenVerwijderen
  17. Weet je dat ik dit nooit geweten heb Marian!!!!
    Wat leuk ook hier eens wat over te lezen. Nu kan ik ook de kleinkinderen vertellen over de herkomst van de kerstballen :-)

    Lieve groet, Helma

    BeantwoordenVerwijderen